Month: February 2023

1. Գտիր  7-ի  կրկնապատիկը։ 14
2. Գտիր  6-ի  եռապատիկը։ 18
3. Գտիր   8-ի  քառապատիկը։32
4. Գտիր  10-ի  հնգապատիկը։   50
5. Գտիր  4-ի  տասնապատիկը։    40
6. Թվարկիր  2-ի  պատիկ մի  քանի թիվ,  որոնք փոքր են 20-ից։ 2×1=2  2×2=4 2×3=6
7. Թվարկիր   3-ի պատիկ մի քանի թիվ։ Ո՞րն է 3-ի պատիկ ամենափոքր թիվը։3×1=3 3×3=9 3×2=6  6
8. Գրեք  6-ի  պատիկ մի քանի թիվ, որոնք փոքր են 54-ից։ 6×1=6 6×2=12 6×3=18
9. Գրեք  8-ի  պատիկ մի քանի թիվ։ Ո՞րն է 8-ի պատիկ ամենափոքր թիվը։ 8×1=8 8×2=16 8×3=24  16
10. Թվարկիր 7-ի պատիկ մի քանի թիվ, որոնք մեծ են 30-ից։ 7×1=7 7×2=14 7×3=21  7×4=28 7×5=35
11. Թվարկիր  9-ի պատիկ մի քանի թիվ։ Ո՞րն է 9-ի պատիկ ամենափոքր թիվը։9×1=9 9×2=18 9×3=27 9×4=36 18
12. Թվարկիր 10-ի պատիկ մի քանի թիվ, որոնք փոքր են 70-ից։7×1=7 7×2=14 7×7=49
13. Թվարկիր  12-ի պատիկ մի քանի թիվ, որոնք մեծ են 24-ից։ 12×1=12 12×12=144
14. Գրեք  13-ի  պատիկ մի քանի թիվ։ Ո՞րն է 13-ի պատիկ ամենափոքր թիվը։ 13×2=26  26
15. Ո՞րն է ամենափոքր երկնիշ թվի վեցապատիկը։ 6×10=60
16. Ո՞րն է ամենամեծ  միանիշ թվի կրկնապատիկը։ 9×2=18
17. Ո՞րն է ամենափոքր  եռանիշ թվի տասնապատիկը։ 100×10=1000
18. Ո՞րն է ամենափոքր  քառանիշ թվի քառապատիկը: 4000

Դասարանական առաջադրանքներ

1․ Ո՞ր շարքի բոլոր թվերն են պատիկ 2-ին։

124, 390, 2056, 278, 52, 260, 7

124, 6482, 3, 148, 472

226, 648, 9624, 7830, 7892

2․ Տրված թվերը ներկայացրո՛ւ կարգային գումարելիների գումարի տեսքով և պատասխանի՛ր հարցերին։

65, 420, 1021

65 = 60 + 5

420 = 400 + 20

1021 = 1000 + 20 + 1

Քանի՞ միավոր կա յուրաքանչյուր թվի միավորների կարգում։

Այդ թվերից ո՞րն է առանց մնացորդի բաժանվում 2-ի։

Այդ թվերից որո՞նք են կենտ, և որո՞նք՝  զույգ։

3. Ընտրի՛ր այն արտահայտությունները, որոնց արժեքը պատիկ է 2-ին։

120+1124

1366-114

2251+215+212

4527-106-101

1575-24-24

2×277-211

4․ Հետևելով օրինակին՝ կատարի՛ր բաժանում և ստուգի՛ր սրդյունքը։

Օրինակ՝

248։5=49(3մն)

Ստ․ 49×5+3=248

375:2 = 324 (9)

375:5 = 39 (7)

375:10 = 329 (1)

370:10 = 320 (12)

5․ Շախմատի խմբակում կա 11 տղա և 5 աղջիկ: Ամեն ամիս խմբակին միանում է 1 տղա և 3 աղջիկ: Քանի՞ ամիս անց խմբակում տղաների և աղջիկների քանակը կհավասարվի:

1. 11 x 5 = 55
2. 55 – 3 = 52

                              Պատ․՝ 52 խմբակ։

Տնային առաջադրանքներ

1․ Ո՞ր շարքի բոլոր թվերն են պատիկ 2-ին։

3200, 324, 185, 4, 506

2902, 8, 442, 334, 2256

4388, 9, 880, 292

2․ Տրված թվերը ներկայացրո՛ւ կարգային գումարելիների գումարի տեսքով և պատասխանի՛ր հարցերին։

72, 503,  3250

72 = 70 + 2

503 = 500 + 3

3250 = 3000 + 200 + 50

Քանի՞ միավոր կա յուրաքանչյուր թվի միավորների կարգում։

Այդ թվերից ո՞րն է առանց մնացորդի բաժանվում 2-ի։

Այդ թվերից որո՞նք են կենտ, և որո՞նք՝  զույգ։

3. Ընտրի՛ր այն արտահայտությունները, որոնց արժեքը պատիկ է 2-ին։

418+2109

326+24

2136-321

1562-28

2×251

2×277+212

4․ Հետևելով օրինակին՝ կատարի՛ր բաժանում և ստուգի՛ր սրդյունքը։

Օրինակ՝

248։5=49(3մն)

2090:2 = 2000 (մն․ 1)

2794:5 = 1397

2790:10=279

2797:10=297.7մն

5․Հասմիկը, կարդալով օրական 12 էջ, ո՞րերորդ օրը կվերջացնի 124 էջանոց գրքի ընթերցումը։124:12=10(4մն)

պատ 11- րդ օրը

Մեկը և զրոն

Դասարանական առաջադրանքներ․

1․ Երկու թվերից մեկը մյուսով բազմապատկելու և վրան բաժանելու դեպքում ստացվում է նույն 11 թիվը։ Որո՞նք են այդ թվերը։ 11, 1

2. Կատարե՛ք գործողությունները․

•  (45:9-24:6) ‧1+2‧1=3
• (1+1):1+1:(3-2)+4‧1-1:1=6
• (25-24) ‧(6-5)+1:1+(8-7) ‧1=3
• (453-452): (17-16)+1‧1=2

3. Առանց գրավոր հաշվուներ կատարելու՝ կռահե՛ք, թե ինչի է հավասար առաջին հինգ կարգային միավորների գումարը։ 1+3+4+5= 15

4․ Բրուտը 1 օրում պատրաստում էր 5 կճուճ։ Նոր սարք տեղադրելուց հետո նա սկսեց 1 օրում 3 կճուճով ավելի պատրաստել։ Քանի՞ կճուճ կպատրաստի բրուտը 7 օրում։ 56

Տնային առաջադրանքներ․

1.Կատարե՛ք գործողությունները․

• 5‧1+1։1+3‧1-1‧1=8
• 1:(10-9)+25‧1-1‧14=12
• (1‧38-1‧37):1-1:1=o

2․ Գրե՛ք այն ամենափոքր քառանիշ թիվը, որը չի փոխվում նրա գրառման մեջ թվանշանների ցանկացած տեղափոխության դեպքում։ 1111

3․ Գործածվու՞մ է արդյոք 5 թվանշանը ամենափոքր հնգանիշ թվի գրառման մեջ։ Ոչ

4․ Սկյուռը 10 րոպեում ուտում է 8 ընկույզ։ Քանի՞ րոպեում սկյուռը կուտի 40 ընկույզ։

50 րոպե

Մայրցամաքների մակերևույթը ամենուրեք նույն ձևը չունի: Այնտեղ եղած հարթ և ընդարձակ տարածություններն անվանում են հարթավայրեր: Հարթավայրերը լինում են տարբեր մեծության: Աշխարհում ամենաընդարձակը Ամազոնի հարթավայրն է, որը գտնվում է Հարավային Ամերիկա մայրցամաքում:

Հարթավայրերում գետերը շատ դանդաղ են հոսում, գրեթե աննկատ, որովհետև նրանց թեքությունը փոքր է:
Հարթավայրերում տեղ-տեղ հանդիպում են բարձրացած տեղամասեր, որոնք կոչվում են բլուրներ: Բլուրն ունի ստորոտ, լանջ և գագաթ: Լեռները նման են բլուրներին, բայց շատ ավելի բարձր են: Բարձր լեռների գագաթներն երբեմն գտնվում են ամպերից էլ վեր և հաճախ ծածկված են հավերժական ձյունով ու սառույցով:
Աշխարհի ամենաբարձր լեռը Ջոմոլունգման է, որը հայտնի է նաև Էվերեստ անունով: Այն գտնվում է Եվրասիա մայրցամաքում, և նրա գագաթը ծովի մակարդակից բարձր է 8898 մետրով:
Լեռները, ինչպես և բլուրները, ունեն ստորոտ, լանջ և գագաթ: Հարթավայրեր և լեռներ կան նաև օվկիանոսի հատակին: Դրանք նույնպես ունեն տարբեր մեծություն և բարձրություն, սակայն, ծածկված լինելով օվկիանոսի ջրերով, չեն երևում:
Դեռ վաղ ժամանակներից մարդիկ բնակվում են ինչպես հարթավայրերում, այնպես էլ լեռնային շրջաններում:
Հարթավայրերը բնակության համար ամենահարմար տարածքներն են: Դրա համար էլ Երկրագնդի բնակչության մեծ մասն ապրում է հարթավայրերում: Այստեղ ավելի հեշտ է մշակել հողը, աճեցնել այգիներ, կառուցել քաղաքներ, գյուղեր և ճանապարհներ:
Չնայած դժվարություններին՝ լեռներում նույնպես կառուցում են գյուղեր և քաղաքներ, երկաթուղիներ ու ասֆալտապատ խճուղիներ: Լեռնային արագահոս գետերի վրա կառուցում են ջրային էլեկտրակայաններ: Լեռնային երկրներում մարդկանց ապրելու և աշխատելու ամենահարմար վայրերը լեռների միջև գտնվող ցածր ու հարթ տարածքներն են՝ լեռնահովիտները: Այստեղ նույնպես մշակում են տարբեր բույսեր: Իսկ լեռներում ավելի շատ զբաղվում են անասնապահությամբ, որովհետև այնտեղ շատ արոտավայրեր կան:
Գեղեցիկ է լեռների բնությունը, մաքուր ու բուժիչ է նրա օդը: Դրա համար էլ լեռների գրկում կառուցում են հանգստյան տներ և առողջարաններ: Մարդիկ սիրում են իրենց հանգիստն անցկացնել լեռնային վայրերում, զբաղվել լեռնագնացությամբ, իսկ ձմռանը՝ լեռնադահուկային մարզաձևով:
Անչափ գեղեցիկ է նաև Հայաստանի լեռների բնությունը:

Հարցեր և առաջադրանքներ
1. Ի՞նչ է հարթավայրը:Հարթավայր ցամաքի մակերևույթի, ծովերի և օվկիանոսների հատակի ռելիեֆի տարր է՝ աննշան թեքությամբ և բարձրությունների փոքր տատանումներով (ծովի մակարդակից ցածր՝ մինչև 200 մ)։
2. Ի՞նչ է բլուրը: Բլուր,ըգմբեթանման, սովորաբար զառիկող լանջերով, մինչև 200 մ
3. Ի՞նչ է լեռը և ինչո՞վ է տարբերվում բլրից: Տարբերվում են չափերով ։
4. Ի՞նչ մասեր ունեն բլուրը և լեռը: գագթ ստորոտ։
5. Ինչո՞վ են զբաղվում մարդիկ հարթավայրերում և լեռներում: Պատմիր ձեր բնակավայրում ապրող մարդկանց զբաղմունքների մասին: մարդիկ զբաղվում են անասնապապահությամբ գյուղատնտեսությամբ

Жил некогда бедняк — сколько ни трудился, сколько ни мучился, а все прозябал в нужде.
И до того он отчаялся, что однажды решил, пойду, дескать, поищу бога да разузнаю, скоро ли выбьюсь из нужды, а заодно и попрошу чего-нибудь.
Встретился ему по дороге волк.
— Здорово, братец человек, куда путь держишь? — спросил волк.
— Хочу дойти до бога, — ответил бедняк, — горем своим поделиться.
— Ну, коли дойдешь до него, — говорит волк, — скажи: так, мол, и так, один голодный волк день-деньской рыщет пo горам и долам, а поживиться нечем. Спроси, доколе ему сносить голод — раз уж создал ты его, изволь кормить.
— Ладно, — сказал человек и пошел дальше. Долго ли шел он, коротко ли, встретилась ему красивая девушка.
— Куда путь держишь, братец? — спрашивает.
— Хочу дойти до бога.
— Коль скоро увидишь его, — взмолилась красавица, — скажи: так, мол, и так, одна девушка, молодая, здоровая, богатая, не знает в жизни радости — как ей быть, как найти счастье?
— Скажу, — пообещал путник и пошел дальше. Встретилось ему дерево — иссохшее, хоть и стояло на берегу пруда.
— Куда путь держишь, странник? — спросило иссохшее дерево.
— Хочу дойти до бога.
— Замолви ему и за меня словечко, — попросило дерево. — Скажи: так, мол, и так, растет дерево на берегу прозрачного пруда, а сохнет и зимой и летом — когда ж оно зазеленеет?
Выслушал это бедняк и пошел дальше.
До той поры шел, покамест не отыскал бога. Бог восседал под высоким утесом в образе седоволосого старца.
Предстал бедняк перед ним и поздоровался:
— Добрый день.
— Доброго здоровья, — ответил бог. — С чем пожаловал?
— С тем пожаловал, чтобы ты всех людей одарял поровну, а не как сейчас: к одним благоволишь, о других и не вспоминаешь. Столько я маюсь, столько пота лью, а все с хлеба на воду перебиваюсь. Иные же и вполовину моего не работают, а живут припеваючи.
— Ну, ступай, теперь разбогатеешь, — сказал бог.- Дам я тебе удачу, иди блаженствуй.
— Вот еще что, господи, — сказал бедняк и поведал о жалобах голодного волка, красивой девушки и иссохшего дерева.
Бог дал на все ответы, бедняк поблагодарил его и отправился восвояси.
На возвратном пути встретилось ему иссохшее дерево.
— Что сказал про меня бог? — спросило дерево.
— Сказал, под тобою золото, оно не дает корням уйти в землю. Покуда это золото не выроют, тебе не зазеленеть.
— Так куда же ты? Отрой золото — и тебе будет хорошо, и мне. Ты разбогатеешь, а я зазеленею.
— Недосуг мне, я спешу, — ответил бедняк. — Бог дал мне удачу. Надо поскорей отыскать ее, да и блаженствовать.
Потом встретилась бедняку красивая девушка и стала у него на пути.
— Какую весточку мне принес?
— Бог сказал, найди хорошего человека и заживи с ним в любви и согласии. Тогда и перестанешь грустить, будешь веселой и счастливой.
— Коли так, ты и стань для меня этим человеком, — попросила девушка.
— Недосуг мне с тобой оставаться, бог дал мне удачу. Надо поскорей отыскать ее, да и блаженствовать, — сказал бедняк и заторопился.
На дороге дожидался странника голодный волк. Как увидал его издали, так и кинулся навстречу.
— Ну, что сказал бог?
— По дороге к богу мне, братец, встретились еще красивая девушка и иссохшее дерево. Девушка спросила, отчего нет у нее в жизни радости, а дерево — от чего оно вечно сухое? Поведал я об этом богу, он и говорит: девушке накажи, пускай найдет себе хорошего человека, тогда и станет счастливой, а дереву накажи под ним золото, оно не дает корням уйти в землю, как выроют это золото, так и зазеленеет. Передал я им божий наказ, дерево и говорит: вырой, мол, золото и за бери себе, а девушка: ты, мол, и есть мой избранник. Я им отвечаю: нет, милые, мне не до вас, бог дал мне удачу, надо поскорей отыскать ее, да и блаженствовать.
— А мне-то бог что наказал? — спросил волк.
— Велел передать: будешь рыскать голодным, доколе не сыщешь глупца. Как съешь его, станешь сыт.
— Где ж мне сыскать человека глупее тебя? — сказал волк и съел дуралея бедняка.

Հովհաննես Թադևոսի Թումանյան (փետրվարի 19, 1869, Դսեղ, Թիֆլիսի նահանգ, Ռուսական կայսրություն – մարտի 23, 1923, Մոսկվա, ԽՍՀՄ), հայ բանաստեղծ, արձակագիր, գրական, ազգային և հասարակական գործիչ։ Գրել է բանաստեղծություններ, պոեմներ, քառյակներ, բալլադներ, պատմվածքներ ու հեքիաթներ, ակնարկներ, քննադատական ու հրապարակախոսական հոդվածներ^[5], կատարել է թարգմանություններ, մշակել է «Սասնա ծռեր» դյուցազնավեպի «Սասունցի Դավիթ» ճյուղը։ Համարվում է ամենայն հայոց մեծ բանաստեղծ^[6]։

Հովհաննես Թումանյանը ծնվել է 1869 թվականի փետրվարի 19-ին Լոռվա Դսեղ գյուղում^[5]։ 1877-1879 թվականներին Թումանյանը սովորել է Դսեղի ծխական դպրոցում։ 1879-1883 թվականներին սովորել է Ջալալօղլու (այժմ Ստեփանավան) նորաբաց երկսեռ դպրոցում^[7]։ 1883 թվականից բնակվել է Թիֆլիսում։ 1883-1887 թվականներին սովորել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցում, սակայն նյութական ծանր դրության պատճառով 1887 թվականին կիսատ թողնելով ուսումը` աշխատել է Թիֆլիսի հայ եկեղեցական դատարանում, այնուհետև Հայ Հրատարակչական միության գրասենյակում (մինչև 1893 թ.)։ 1893 թվականից աշխատակցել է «Աղբյուր», «Մուրճ», «Հասկեր», «Հորիզոն» գրական պարբերականներին։

Չիր (չրեր), չորացված մրգեր կամ հատապտուղներ, որոնց մեջ խոնավությունը կազմում է շուրջ 20 տոկոս։ Մրգերը կամ հատապտուղները չորացվում են կա՛մ բնական եղանակով (արևի տակ), կա՛մ արտադրական մեթոդների կիրառմամբ (էլեկտրական չորանոցի օգնությամբ)։

Չրերը հարուստ են (A, B1, B2, B3, B5, B6^[1]) վիտամիններով, հանքային էլեմենտներով (երկաթ, կալցիում, մագնեզիում, ֆոսֆոր, կալիում, նատրիում^[1][2]), 100 գրամում պարունակում են 1,5-5 գրամ 250 կիլոկալորիա սպիտակուցներ։ Ունեն պահպանման երկար ժամկետ, և սառը տեղում պահելու անհրաժեշտություն չկա։ Հենց սրանում է կայանում չրերի գլխավոր առավելությունը, և այս առումով այն հանդիսանում է թարմ մրգերին այլընտրանք (մանավանդ բերքահավաքից շատ ժամանակ անց)։ Սակայն չորացման ընթացքում չրերը կորցնում են մեծ քանակությամբ C վիտամին^[3]։

Խոհարարության մեջ չրերն կիրառվում են խմորեղենների, մրգային հացի, չոր նախաճաշերի, քաղցրավենիքի, մրգաջրերի պատրաստման համար։ Չորացման ընթացքում կորցնելով բնական խոնավությամ մեծ մասը (կարող է կորել պտղի սկզբնական ծավալի 80 տոկոսը)՝ ձեռք է բերում ինտենսիվ, հաճախ՝ քաղցրումեղցր, կամ քաղցրաթթու համ և յուրահատուկ բուրմունք։