Թուխիկը

Կարդա՛ Վ․ Անանյանի «Թուխիկը» պատմվածքը։ Անծանոթ բառերը դո՛ւրս գրիր, բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր։ Պատմվածքից դո՛ւրս գրիր 5 գոյական (ո՞վ, ովքե՞ր, ի՞նչ, ինչե՞ր), 5 ածական (ինչպիսի՞), 5 բայ(ի՞նչ անել, ի՞նչ է անում, ի՞նչ է լինում, ի՞նչ արեց․․․)։

գոկական որսորդ, բժիշկ,ագռավ, տուն, ծեր,

ածական խելացի,քաղցած,քարասիրտ,Երանի,թռչունը

բայ,կառուցեցին ,հանեցին ,անձրև,ցրվեց, հայտնում

Եղիշե Չարենցի մասին

Եղիշե Չարենցը Գուրգեն Մահարուն պատմել է, թե Կարս էր եկել Չարենց ազգանունով մի բժիշկ, որի ցուցատախտակի «Չարենց» մակագրությունն էլ վերցրել է։ Պատանեկան տարիների մտերիմները այլ բացատրություններ էլ են տալիս։ Ըստ Կարինե Քոթանջյանի՝ բանաստեղծը Չարենց է մկրտվել, որովհետև մանկուց եղել է չար երեխա։ Նրան այնքան են չար ասել, որ Չարենց էլ մնացել է։ Իսկ Անուշավան Ջիդեջյանը (Վիվան) բանաստեղծի կողմից վկայել է, որ Չարենց անունն առաջացել է Ալեքսանդր Պուշկինի «Անչար» ոտանավորի հնչյունական տեղաշարժերի արդյունքում, անչարը ծառատեսակ է, որ աճում է անապատում, և որի արմատները թույն են արտադրում։

Մայրենի

  1. Բառերը բաժանի՛ր երկու խմբի՝ գոյականների և ածականների:

Կաղնի, հայտնի, մեծ, կանաչ, աղջիկ, գետ, բուք, բարի, տգեղ, ճշմարտություն, անտուն, բարկացկոտ, Գայանե, տուն, կատու, գունավոր, կաղամբ, հեռուստացույց, խակ, Հայաստան, հետաքրքիր, վարդ, Վարդուհի, փշոտ, լիճ, ալիք, հզոր, բարձր, մարտ, մարտակառք, կառապան, հմուտ, մարտական, եռանիվ, հեծանիվ, ալ, պատմություն, պատմական, թռչուն, թռիչք, խիզախ, բարի, բարեկամական, շքեղ, գարուն, գարնանային, արևոտ, արև, երկար:

2. Ա և Բ խմբի բառերի իմաստների տարբերությունը բացատրի´ր: Ինչպե՞ս են կոչվում այդ բաոերը:

Ա Բ

Մեծ — մեծանալ

բարձր — բարձրանալ

չոր — չորանալ

չար — չարանալ

3. Տրված զույգ նախադասությունների մեջ ընդգծված բառերի տարբերությունը բացատրի´ր:

Սարի լանջը կանաչ խոտով է ծածկված: Լանջի խոտն արդեն կանաչում է:

Ի՞նչ պատկեր. ուղիղ գիծ է ստացվել: Գիծն ուղղի´ր, որ պատկերը ճիշտ ստացվի:

Այդ քաղաքում մի բարի հսկա էր ապրում: Հսկան բարիացավ ու երեխաներին այգի

հրավիրևց:

Աղջիկը շատ գեղեցիկ էր ու քայլում էր նազ անելով: Աղջիկը գեղեցկանում էր օր օրի:

Գոռոզ արքան հրամայեց բարձր ժայռի վրա քանդակել իրեն: Արքան գոռոզանում էր իր արած գործով ու հաղթանակներով:

4. Տրված բառերը երեք խմբի բաժանի՛ր և դրանց տարբերությունը բացատրի´ր:

Ծաղիկ, ջինջ, վազել, բուրավետ, մեծ, ժամացույց, թրթռալ, թիավարել, ջուր, ջրոտ, ուրախ, ջրել, սար, մարդ, գնալ, ծաղկավետ, հրաշալի, երեխա, լողալ, վազվզել, մաքուր, նավաստի, օձ, ճկուն, սողալ, իջնել, ամպ, բացվել, չխկչխկալ, սև, ինքնաթիռ, առվակ, պայծառ, գոռգոռալ, գարուն, բարձրանալ սպիտակ, թիթեռ, պահակ, նավակ, զաղտնի, պահել, հատիկ, ոսկեզօծ, ոսկեզօծ

Հայրենիքում

ղիշե Չարենցի «Հայրենիքում» բանաստեղծությունը անգի՛ր սովորիր(կրկնի՛ր-վերհիշի՛ր), կատարի՛ր բանաստեղծության տակ գտնվող առաջադրանքները:

Ձյունապատ լեռներ ու կապույտ լճեր։
Երկինքներ, որպես երազներ հոգու։
Երկինքներ, որպես մանկական աչեր։
Մենակ էի ես։ Ինձ հետ էիր դու։

Երբ լսում էի մրմունջը լճի
Ու նայում էի թափանցիկ հեռուն —
Զարթնում էր իմ մեջ քո սուրբ անուրջի
Կորուստը այն հին, աստղայի՜ն, անհո՜ւն։

Կանչում էր, կանչում ձյունոտ լեռներում
Մեկը կարոտի իրիկնամուտին։
Իսկ գիշերն իջնում, ծածկում էր հեռուն
Խառնելով հոգիս աստղային մութին․․․

Առաջադրանքներ

  • Կապույտով նշված բառերը բաղադրիչների (մասերի) բաժանի՛ր   (այսպեսաստղային — աստղ+ային, ածանցավոր բառ):
  • Կարմիրով գրված բառերը բացատրի՛ր:
  • Բանաստեղծության միջից դո՛ւրս գրիր 5 գոյական (ո՞վ, ովքե՞ր, ի՞նչ, ինչե՞ր), 5 ածական (ինչպիսի՞), 5 բայ(ի՞նչ անել, ի՞նչ է անում, ի՞նչ է լինում, ի՞նչ արեց․․․)։
  1. Ձյունապատ-ձյուն+ա+պատ բարդ բառ
  2. մանկական-մանուկ+ական ածանցավոր բառ
  3. աստղային-աստղ+ային ածանցավոր բառ
  4. անհուն-ան+հուն ածանցավոր բառ
  5. ձյունոտ-ձյուն+ոտ ածանցավոր բառ
  6. իրիգնամուտին-իրիգուն+ա+մուտին բարդ բառ


Նվարդ Թումանյանի հուշերից․․․

Կարդա՛ Հովհաննես Թումանյանի դստեր՝ Նվարդ Թումանյանի հուշերն իր հայրիկի մասին։ Հուշերից դո՛ւրս գրիր ուղղագրական բառեր, որոնց գրությունը կարծում ես քեզ համար բարդ է, գրելիս կսխալվեիր։

Տերևների պատերազմ

Մի օր տերևների կայսրերը վիճեցին և այնպես կռվեցին, որ սև տերևների կայսրը որոշեց հարձակվել կանաչ տերևների վրա։ Այնպես մեծ զորք հավաքեց, որ ինքն էլ չգիտեր քանի տերև կա բանակում և հարձակվեց կանաչ տերևների վրա։ Կանաչ տերևների կայսրը հավաքեց իր զորքը ասավ, թե արի երկուսով կռվենք՝ առանց ոչ ոքի։ Սև կայսրը խաբեց կանաչ կայսրին և ասաց , թե կեսը մի կողմից կամաց իրանց հերթով սպանեն և այտ օրվանից մինչև այս օր թող ամեն մի կայսր իմացավ ինչքան խաբեբա է նա և նրանց հաղթեց և ոչ ոք չմնաց կենդանի և նրա բանակ գողացավ ամեն ինչ, ինչ ունեին՝ ոսկի, արծաթ, թանկարժեք քարեր և սև կայսրը հարձակվեց կարմիր տերևների վրա։ Ասում էին, որ նրանց բանակը այնքան շատ էր, որ այդքան չէին աստղերը։ Սև կայսրի բանակը պարտվեց։

Նրանք ունեին քիմիական զենք, որ արգելված է և այդ օրվանից զենքը ուժեղացավ, իսկ տերևները սարքեցին ավելի ու ավելի ուժեղ զենք։

Մայրենի

Սովորի՛ր այս բառերը, բառերի ճիշտ գրությունը, ապա բոլոր բառերով կազմի՛ր նախադասություններ՝

աղտ (աղբ, կեղտ) Մի մարդ աղտոտեց փողոց

ախտ (հիվանդություն՝ լնդախտ, թոքախտ․․․) Մի տատիկ հիվանդացավ թոքախտ

ուղտ (կենդանի) Մի ուղտ քայլում էր անապատով

ուխտ (երդում, խոստում) Եկեղեցում տվեցին ուխտ

կտրիճ (քաջ, խիզախ, արի) Մի կտրիճ մարդ փրկեց երեխային

կտրիչ (սուր, կտրող) Մարդ կտրիճ դանակով կտրեց միս

հորդ (առատ, վարար) հորդ ձյուն եկավ

հորթ (կովի ձագ) կով հորթ հանեց

հարթ (ուղիղ) Այս մարդու մոտ շատ ուղիղ սեղան էր

հարդ (կտրտած խոտ, ցորենի՝ գարու, այլ հացահատիկների ցողունները, դարման) Մարդիք հավքում էին հարդ

որդ (ճիճու, անձրևաորդ) Անձրևից հետ որդեր հելան

որթ (խաղողի վազ, որթատունկ)

«Անբախտ վաճառականները» 

  • Նորից կարդա ՛ «Անբախտ վաճառականները»  բալլադը:
  • Բլոգումդ 5-6 նախադասությամբ գրավոր պատմի՛ր բալլադը (կարող ես նաև նկարել բալլադը):
  • Բլոգումդ ստեղծի՛ր բալլադի բառարանը:
  • Գրի՛ր, թե ինչ սովորեցրեց քեզ բալլադը:
  • Բալլադից դո՛ւրս գրիր 10 գոյական, 5 ածական, 5 բայ: 

Գործնական քերականություն

133. Կետերը փոխարինի´ր գ, կ կամ ք տառերով (հարկ եղած դեպքում դի´միր ուղղագրական բառարանին):

Թարգմանել

հագուստ

կարգ

պարգևատրել

երգիչ

oգուտ

անեծք

սայթաքել

զորք

վարկաբեկել

գրկել

ձագուկ:

134. Կետերը փոխարինի´ր դ,տ կամ թ տառերով:

Արդեն

հաղորդել

արևմուտք

զվարթ

սաղարթախիտ

բրդոտ

ժողովուրդ

հերթ

օրիորդ

ընդունակ

արտաքին

չորրորդ

մարդկային

փարփամ:

135. Կետերը փոխարինի´ր ջ, ճ կամ չ տառերով:

Վերջ

ողջ

նկարիչ

չղջիկ

վայրէջք

հաչոց

խոչընդոտ

թռչուն

թրջել

թռչել

միջև

մինչև

ամբող

առաջին

աղջամուղճ:

142. Կետերի փոխարեն գրի´ր տրված բառերից մեկը:

Թոռնիկն արագ թռավ տատի : (գիրկ, գիրք) Միաժամանակ երեք … Է կարդում: (գիրկ, գիրք) … անձրևը կտրվելու միտք չուներ: (հորդ, հորթ) … տրտինգ տալով վագեց մոր մոտ: (հորդ, հորթ)

Գոռծնական քերականություն

102. Բնակավայր կամ տեղանք ցույց տվող բառերին այնպիսի ածանցներ ավելացրու, որ նոր բառերը տվյալ տեղի բնակիչ իմաստն արտահայտեն:

Օրինակ՝ լեռն — լեռնցի:

Վան-Վանեցի

Երևան-Երևանցի

քաղաք-քաղաքից

Մուշ-Մուշեցի

Աշտարակ-Աշտարակցի

Արտաշատ-Արտաշատից

Դվին-Դվինեցի

Կարս-Կարսեցի

Գյումրի-Գյումրեցի

Լոռի-Լոռեց

Ամերիկա -Ամերիկացի

Նյու-Յորք-Նյու-Յորքցի

Լոնդոն -Լոնդնցի

սար-սարից

գյուղ-գյուղից

116. Տրված բաղադրյալ բառերի իմաստներն արտահայտի՛ր բառակապակցություններով:

Օրինակ՝ միաեղջյուր — մի եղջյուր ունեցող:

Վիպագիր-Վեպ ունեցող

մեծագլուխ-մեծ գլուխ ունեցող

սրընթաց-արագ

երկերեսանի-կեխծավոր

սրամիտ-կատակասեր

հայաստանցի -հայ

127. Ի՞նչ սկզբունքով են ընտրված յուրաքանչյուր շարքի բառերը: Բարձրաձայն կարդա´ և գտի՛ր, թե ո՞ր բառը դրան չի համապատասխանում:

Ա. Ամենաերկար, համաեվրոպական, ամենաեռանդուն, կիսաեզրափակիչ, կիասեփ, վրաերթ:

հայելի պարզ բառ

Բ. Վայել, վայելել, վայելք, հայելանման, հայեր, ինքնաեռ, շղթայել, Կայեն, ծառայել:

Նայել

129. Գրի´ր բառասկզբում է ունեցող հինգ բառ և բառամիջում է ունեցող երեք բառ:

Վայրէչք

էջ

էշ

էինք

Էրիկ

130.Գրի´ր բառասկզբում օ ունեցող հինգ բառ և բառամիջում օ ունեցող երեք բառ:

օձ

օր

օրինակ

տնօրեն

օրագիր

132. Կետերը փոխարինի´ր բ,պ կամ փ տառերով (հարկ եղած դեպքում դիմի´ր ուղղագրական բառարանին):

Նուրբ, սրբել, դարբին, խաբել, թպրտալ, երփներանգ, երբեք, համբուրել, փր.րել, հինգշաբթի, ճամփորդ, դարպաս, ճանապարհ, աղբանոց, իփրև, եղբայր: